Theo thống kê, trẻ em đang trở thành nhóm người dùng Internet có tốc độ gia tăng nhanh nhất, chiếm gần một phần ba số người dùng toàn cầu. Điều này đồng nghĩa rằng trẻ em tiếp xúc với cả lợi ích lẫn rủi ro từ môi trường trực tuyến, bao gồm nội dung không phù hợp, hệ thống gây nghiện và các thuật toán thao túng hành vi. Trẻ em hiện phải đối mặt với những nguy cơ ảnh hưởng đến tâm lý, tình cảm và thậm chí sức khỏe thể chất trong một môi trường kỹ thuật số được thiết kế chủ yếu cho người lớn.
Nhằm giải quyết những lo ngại đó, IEEE SA đã ban hành hai tiêu chuẩn mới. Cụ thể, tiêu chuẩn đầu tiên là IEEE 2089-2021 - Khung hướng dẫn thiết kế dịch vụ số dựa trên các nguyên tắc 5Rights dành cho trẻ em. Khung này yêu cầu nền tảng và ứng dụng phải được thiết kế từ đầu để phù hợp với trẻ em, từ cách trình bày thông tin, lựa chọn ngôn ngữ, thuật toán gợi ý, cho đến các cài đặt mặc định an toàn. Mục tiêu cốt lõi là đảm bảo trẻ em được bảo vệ quyền riêng tư, quyền kiểm soát dữ liệu và quyền tham gia mà không cần dựa hoàn toàn vào các công cụ giám sát của cha mẹ.
IEEE ban hành bộ đôi tiêu chuẩn mới nhằm cải thiện an toàn trực tuyến cho trẻ em
Theo Chủ tịch tổ chức 5Rights - tổ chức tham gia xây dựng tiêu chuẩn nhấn mạnh rằng đây là một môi trường kỹ thuật số được thiết kế 100% dành riêng cho trẻ em. IEEE cho rằng thay vì để trẻ em thích ứng với không gian kỹ thuật số người lớn, các nền tảng cho trẻ em phải chịu trách nhiệm điều chỉnh ngay từ giai đoạn thiết kế.
Tiêu chuẩn thứ hai là IEEE 2089.1-2024, quy định xác minh độ tuổi trực tuyến đối với người dùng là trẻ em. Một vấn đề đang là nội dung được chú ý đến trong nhiều chính sách bảo vệ trẻ em tại các quốc gia. Bộ tiêu chuẩn thiết lập các yêu cầu kỹ thuật về xác thực người dùng, quản lý dữ liệu, nắm bắt thông tin tuổi và chống gian lận. IEEE đưa ra sáu chỉ số đánh giá hệ thống xác minh, bao gồm độ chính xác, tính xác thực của dữ liệu, biện pháp chống giả mạo, cũng như tần suất cần xác minh lại thông tin.
Tác động của các tiêu chuẩn này không chỉ dừng lại trong lĩnh vực công nghệ mà còn tác động trực tiếp đến các chính sách công của nhiều quốc gia. Cụ thể, tại Indonesia đã sử dụng nhiều điều khoản trong hai tiêu chuẩn của IEEE để xây dựng luật bảo vệ trẻ em trực tuyến, yêu cầu nhà cung cấp dịch vụ phải ưu tiên quyền lợi tốt nhất cho trẻ em. Việc một quốc gia áp dụng chuẩn IEEE cho thấy vai trò ngày càng lớn của tổ chức trong việc định hình khung pháp lý toàn cầu.
Hy Lạp cũng là quốc gia triển khai chiến lược bảo vệ trẻ em trên mạng theo định hướng của IEEE, bao gồm hệ thống xác minh độ tuổi và lọc nội dung. Thủ tướng nước này, ông Kyriakos Mitsotakis đã từng lên tiếng cảnh báo rằng trẻ em đang trở thành nạn nhân cho các mối đe dọa về an toàn trực tuyến trên toàn cầu, đồng thời ông cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải tái thiết kế lại môi trường số theo hướng an toàn và lành mạnh hơn cho người trẻ.
Tại Việt Nam, vấn đề bảo vệ trẻ em trên không gian mạng cũng đang trở thành ưu tiên lớn của cơ quan quản lý. Việc IEEE công bố bộ tiêu chuẩn 2089 và 2089.1 có thể tạo ra các khung nội dung tham khảo, giúp Việt Nam sớm hoàn thiện khung kỹ thuật và quy tắc vận hành nền tảng số thân thiện hơn với trẻ em, đặc biệt trong bối cảnh chương trình Chuyển đổi số quốc gia đang đặt mục tiêu tạo dựng môi trường Internet an toàn cho mọi đối tượng.
Rõ ràng, sự phối hợp giữa các tiêu chuẩn kỹ thuật, thiết kế dịch vụ và hệ thống xác minh đáng tin cậy đang mở ra một hướng tiếp cận toàn diện cho vấn đề bảo vệ trẻ em trực tuyến. Thay vì chỉ tập trung kiểm soát nội dung hay trông đợi vào vai trò của phụ huynh, IEEE thúc đẩy sự thay đổi từ gốc, khi yêu cầu các nền tảng phải thiết kế có trách nhiệm, xác minh người dùng minh bạch và ưu tiên an toàn ngay từ cấu trúc hệ thống.
Bảo Linh (theo IEEE SA)
